De Bijbel en de Nederlandse taal 

De Nederlandse taal in de jaren 1600 – 1850 is voor een flink deel gevormd door de taal van de Statenvertaling, hoewel enkele moderne wetenschappers hier wat minder stellig in zijn en een enkele zelfs een afwijkende mening over heeft.

Er zijn historici die menen dat het besluit om de vertaalkosten van de Statenvertaling voor staatsrekening te nemen niet geheel voortkwam uit genegenheid tot de gereformeerde leer maar dat er ook staatsbelangen een rol in speelden. Te weten: te komen tot één uniforme Nederlandse taal. Nederland was nog een zeer jonge natie waarin de zeven verenigde gewesten nog een zeer grote zelfstandigheid hadden, zoals eigen rechtspraak, eigen munt en min of meer een eigen taal. Een Zeeuw en een Groninger konden elkaar in die tijd niet verstaan. Bij de keuze van de vertalers heeft dan ook aanvankelijk mede zoveel verantwoord/mogelijk was hun afkomst uit de verschillende provincieën een rol gespeeld om de statenvertalingstaal een samenbindende rol te laten vervullen.

Indirect was er voor de vertalers en revisoren uit de zeven gewesten en het Landschap Drenthe een belangrijke rol voor de Vlamingen ingevuld. Deze waren om de geloofsvervolgingen gevlucht voor het Spaanse bewind in de Zuidelijke Nederlanden naar de Staten van de Unie van Utrecht. Bijvoorbeeld: Faukelius, Waleus en Gomarus waren geboren in Brugge, Baudartius was geboren in Deinsen (Vlaanderen) en tenslotte Damman en Thijsius, zij waren in Antwerpen geboren.

Vooral na de verovering van Antwerpen door de Spanjaarden, in 1585, waren er velen naar de Noordelijke Nederlanden gevlucht waaronder veel geleerden. En in de praktijk heeft hun deelname aan de vertaling er een zwaar stempel op gezet. Tal van uitdrukkingen, spreekwoorden en gezegdes zijn er aan ontleend. C.F. Zeeman geeft er in zijn naslagwerk ' Spreekwoorden, enz. aan de bijbel ontleend' meer dan duizend weer.

Niet iedereen zal bijvoorbeeld weten dat de uitdrukking: ‘ hier wil ik een kanttekening bij maken’ gebaseerd is op de kanttekeningen in de Statenvertaling die aan de kant van de bijbeltekst staan en een verklaring voor de zogeheten duistere woorden weergeven.

De uitdrukking ‘Abraham zien' als iemand 50 jaar wordt, een Jobsgeduld hebben, Salomo’s wijsheid (ook afgebeeld op gevelsteen hieronder) en ontelbare andere komen hier vandaan. We geven aantal spreekwoorden en gezegden door waarvan je niet direct zou denken dat ze uit de Bijbel afkomstig zijn.

• ' muggenzifter',
• ' in zak en as zitten',
• ' een goede buur is beter dan een verre vriend' ,
• ' wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet' ,
• ' dat is mij een doorn in het oog'
• ' daar kraait geen haan naar'
• ' op handen gedragen'
• ' de handen in onschuld wassen'
• ' hoogmoed komt voor de val'
• ' zondebok'
• ' niet in goede aarde vallen'
• ' in een goed blaadje staan'
• ' de deugd in het midden'
• ' doe wel en zie niet om'
• ' hinken op twee gedachten'
• ' iets op eigen houtje doen'
• ' wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf in'
• ' iets met de mantel der liefde bedekken'
• ' in de put zitten'. Deze is ook als gevelsteen afgebeeld. Evenals andere bijbelteksten op oude gevelstenen zijn afgebeeld en op gebouwen alsopschrift.

Zie hieronder enkele gevelstenen met Bijbelse voorstellingen.